Gaatjes bij kinderen
Gaatjes in tanden, oftewel cariës of tandbederf, komen bij kinderen steeds meer voor. Maar liefst 25% van de vijfjarigen en 40% van de 11-jarigen heeft één of meerdere gaatjes in het gebit*. Het is van groot belang om goed voor het melkgebit van je kind te zorgen. Want ook al zijn de melktanden maar tijdelijk, ontstekingen en gaatjes kunnen schade toebrengen aan de onderliggende, nog niet doorgebroken tanden en kiezen van het permanente gebit.
Alles over gaatjes bij kinderen
De eerste melktanden komen na ongeveer 6 maanden door. De jonge tandjes heten ‘melktanden’ omdat ze melkachtig wit van kleur zijn. Dit komt door een veel dunnere glazuurlaag dan bij de permanente tanden. Ook is het glazuur op melktandjes zacht, dus extra kwetsbaar voor gaatjes. En daar komt nog bij: tanden poetsen van je kindje of je kind dit zelf laten doen kan weleens een uitdaging zijn. Kinderen houden niet zo van stil zitten en hebben een korte concentratieboog. Maak van het tandenpoetsen toch een dagelijkse routine. Je kind went er vanzelf aan en zo beperk je de kans op gaatjes.
Inhoud
Hoe herken je een gaatje bij je kind?
Let bij het poetsen van de tanden van je kind goed op de volgende signalen:
- Afwijkende plekjes op de tanden. Een geel, bruin of zelfs zwart plekje of juist wit of kalkachtig
- Je kind heeft een slechte adem
Let er ook op of je kind vaker aan zijn/haar mond zit of moeite heeft met kauwen. Je kind zal het niet meteen zeggen maar het kan zijn dat hij/zij pijn in de tanden of kiezen heeft of gevoelige tanden heeft. Dit kan ook duiden op een gaatje.
Als je kind klaagt over pijn in de mond, kan het ook zijn dat je kind een ‘kaaskies’ heeft: dit is een tand of kies waarbij in de aanleg de glazuurlaag niet (goed) is ontwikkeld en dus nóg kwetsbaarder is. Zo’n kies is donkerder van kleur dan de andere tanden, van crèmekleur tot geel of bruin. Ook is de vorm van de tand afwijkend met meer bobbeltjes en oneffenheden. De kans op gaatjes is bij een kaaskies groter.
Oorzaken van gaatjes bij kinderen
Hoe ontstaan gaatjes of cariës bij je kind? Dit zijn de belangrijkste oorzaken:
Niet goed poetsen
Iedere ouder zal het wel herkennen: dat het tanden poetsen er weleens bij in schiet. Of het wordt even vluchtig gedaan, omdat je kind naar school moet of eigenlijk al lang in bed had moeten liggen. Kinderen die al zelf hun tanden poetsen doen dit misschien te kort of te snel. Ook is hun fijne motoriek nog volop in ontwikkeling en kunnen ze simpelweg nog niet overal even goed bij.
Door de tanden niet goed te poetsen, blijven er tandplaque (ook wel: tandplak) en bacteriën achter in de mond, die het tandglazuur aantasten.
Teveel zoet en suiker
Kinderen zijn dol op zoetigheid. Een keertje wat snoep kan geen kwaad, maar ook hier geldt: alles met mate. Niet alleen wat betreft de hoeveelheid, maar ook het aantal momenten. Iedere keer dat je kind iets eet of drinkt met suiker, is dit een aanval op het (nog kwetsbare) tandglazuur. Dit kan ook bij zeer jonge kinderen al voorkomen wanneer die bijvoorbeeld de hele dag door kleine slokjes nemen uit een zuigfles. De kwetsbare melktandjes komen dan te veel in aanraking met suikers. Dit wordt ook wel zuigflescariës genoemd.
Gaatjes (cariës) voorkomen
Wanneer je kind van jongs af aan leert dat het belangrijk is om goed voor je tanden te zorgen, kun je de kans op gaatjes flink verkleinen. Hoe doen we dat?
Goed tanden poetsen
Maak van het tanden poetsen 2 keer per dag een vast moment, zodat je kind hier van jongs af aan gewend aan raakt. Het is belangrijk om tandpasta te gebruiken die fluoride bevat. Hoeveel fluoride in een tandpasta moet zitten is afhankelijk van de leeftijd.
Bij de allerkleinsten zal jij als ouder de tanden van je kindje poetsen. Maak hier een gezellig moment van door er bijvoorbeeld bij te zingen en je kind in de spiegel mee te laten kijken. Poets vanaf de allereerste tandjes met een tandpasta die 1.000 ppm fluoride bevat.
Vanaf dat je kind een jaar of 2 is, wil hij of zij het “zelluf doen”. Doe je kind voor hoe het moet en laat je kind zelf oefenen. Poets alles goed na! Er zijn leuke video’s en handige apps om het tandenpoetsen nog leuker te maken. VITIS Kids en helpt hier ook bij. In deze tandpasta zit precies de juiste hoeveelheid fluoride om de kans op gaatjes of cariës te verkleinen.
Vanaf de leeftijd van 6 jaar stap je over naar een tandpasta die 1.450 ppm fluoride bevat: VITIS Junior. Rond deze leeftijd begint een kindje ook met het wisselen van de tanden. Dit wisselen duurt tot in de puberteit.
Bekijk hier samen met je kind hoe je op de juiste wijze tanden poetst:
Beperk het aantal eet- en drinkmomenten
Zeker wanneer kinderen in een groeispurt komen, lijken ze wel de hele dag door te eten. In een huishouden met opgroeiende kinderen gaat er heel wat brood, chips en koekjes doorheen! Leer je kind van jongs af aan om zo’n 7 eetmomenten per dag aan te houden. Dat lijkt weinig, maar valt reuze mee. Naast het ontbijt, lunch en avondeten blijven er nog vier momenten over voor een tussendoortje. Zo blijft er voldoende tijd over om de mond de kans te geven de tijd te geven om te herstellen van de zuuraanvallen en zo het tandglazuur in tact te houden. Let op! Een klein slokje limonade of een snoepje tussendoor telt ook als eet- of drinkmoment. Gaat je kind sporten of vindt hij of zij het fijn om wat te drinken naast het bed te hebben, geef je kind dan geen limonade, energydrink of vruchtensap maar gewoon water. Dat kan je kind drinken zo vaak als ie maar wil.
Minder suikers
Het klinkt als een open deur, maar toch. Minder suikers, minder kans op gaatjes. Zoals al eerder genoemd is het beter om tussendoor water te drinken in plaats van limonade of vruchtensap. Maar ook met tussendoortjes kun je verschil maken. Geef een keer in plaats van snoep of chocolade bijvoorbeeld een cracker. Niet alleen in zoetigheid zit suiker. Ook producten als chips, tomatenketchup, andere sauzen zoals mayonaise en kant en klaar maaltijden.
En tot slot: geef minder. Leg niet de zak chips op tafel, maar geef je kind een bakje met wat chips erin. De kinderhand is (letterlijk) gauw gevuld.
Gaatjes (cariës) bij kinderen behandelen
Wat kun je het beste doen als je een gaatje in de mond van je kind ontdekt hebt?
Beginnend gaatje
Ontdek je mogelijk een beginnend gaatje? Bijvoorbeeld een klein vlekje op de tand? Zorg dat dit zich niet verder uitbreidt of dat het zich herstelt. Zie Gaatjes (cariës) bij kinderen voorkomen voor meer uitleg over tandenpoetsen. Laat je tandarts of mondhygiënist er naar kijken.
Gaatje laten vullen
Mocht je bij je kind een gelig vlekje of een oneffenheid op een tand of kies zien, of je kind geeft aan pijn aan een tand te hebben, kan dit een gaatje zijn. Maak een afspraak bij de tandarts. Is het inderdaad een gaatje, zal hij of zij dit vullen, om verergering te voorkomen.
Zorg samen met je kind voor een goede mondverzorging, zodat het hopelijk bij dit ene gaatje blijft. Poetsen doe je met VITIS Kids of VITIS Junior.
Veelgestelde vragen over gaatjes bij kinderen
+ Moet een gaatje in een melktand ook gevuld worden?
Als je kind een gaatje in een melktand heeft, is het verstandig om deze te vullen. Zou je dat niet doen, kan de melktand verder bederven en ontsteken. Dit is niet alleen vervelend en pijnlijk, maar kan er ook voor zorgen dat het onderliggende tandbeen wordt aangetast. En deze moet een heel leven mee!
+ Waarom gaat de tandarts eerst boren voordat een gaatje wordt gevuld?
Voordat het gaatje in de tand wordt gevuld, zal de tandarts eerst het aangetaste tandbeen moeten verwijderen, om te voorkomen dat het tandbederf verder doorzet. Omdat hierbij ook de uitlopers van de tandzenuw worden geraakt, kan dit even pijn doen. Gelukkig duurt dit maar even en voor je het weet zit de vulling er in.
+ Hoe voorkom ik gaatjes?
Door dagelijks goed te poetsen, het aantal eet- en drinkmomenten te beperken en te matigen met suiker kun je gaatjes voorkomen. Lees hier meer over gaatjes (cariës) voorkomen bij kinderen.
+ Is cariës erfelijk?
Deels. De kwaliteit van je speeksel en tandglazuur is deels erfelijk bepaald, maar andere factoren, zoals hoe goed en hoe vaak je je tanden poetst, spelen een grotere rol.